Roberto FurnariVioolbouw & Dendrochronologie
Dendrochronologie is een methode voor houtdatering gebaseerd op het vergelijken van jaarringpatronen.
Jaarringen weerspiegelen de jaarlijkse groei van een boom. Hun breedte varieert als gevolg van jaarlijks veranderende weersomstandigheden, met name neerslag en temperatuur. Over een langere periode gezien, resulteert de opeenvolging van smalle een brede jaarringen in een uniek groeipatroon. Dit kan worden gebruikt om de ouderdom van hout nauwkeurig te bepalen.
Het primaire doel van dendrochronologisch onderzoek is het vaststellen van de vroegst mogelijke vervaardigingsdatum van een instrument. Met dit gegeven is het mogelijk om een uitsluitend op stilistische kenmerken gebaseerde expertise te toetsen.
De uitkomst van een dendrochronologisch onderzoek kan een toeschrijving aan een bepaalde vioolbouwer wel onderbouwen, maar kan nooit op zichzelf staand als echtheidsbewijs dienen. Daarentegen kan een bouwer definitief worden uitgesloten als maker van een instrument, als zijn sterfdatum vóór de dendrochronologische datering ligt. Zodoende speelt dendrochronologisch onderzoek een belangrijke rol bij het opsporen van onjuiste toeschrijvingen en vervalsingen.
Als eerste stap van een dendrochronologisch onderzoek wordt de breedte van elke individuele jaarring vastgesteld. De meting wordt op een honderdste millimeter nauwkeurig uitgevoerd met behulp van hoge resolutie afbeeldingen van het bovenblad van een instrument. Er worden geen fysieke monsters genomen van het hout - de procedure is geheel niet-invasief.
De op deze wijze verkregen meetreeks wordt vervolgens met behulp van zowel grafische als ook wiskundige methodes met reeds gedateerde jaarringreeksen vergeleken en op overeenkomende groeipatronen onderzocht.
Bij een succesvolle synchronisatie grijpen de grafieken van de twee meetreeksen in elkaar - als een sleutel in het bijbehorende slot als het ware - en kan de datum van het onderzochte hout nauwkeurig tot op het jaar worden bepaald.
In de praktijk wordt nooit met één enkele referentiecurve gewerkt, maar met een database bestaande uit duizenden gedateerde meetreeksen. Pas als een datum door voldoende referentiemateriaal wordt onderbouwd, staat de datering vast.
In sommige gevallen worden geen overeenkomsten gevonden met bestaande referenties en kan dus geen datum worden vastgesteld. Door het gebruik van een op klankhout gespecialiseerde database ligt de percentage van geslaagde dateringen rond de 80%.
Na een succesvol dendrochronologisch onderzoek van uw instrument ontvangt u, indien gewenst, een schriftelijk rapport. Deze is in het Engels of in het Duits vergrijgbaar en bevat o.a. de volgende gegevens:
Mocht u niet geïnteresseerd zijn in een uitgebreid rapport, bied ik tegen een verlaagd tarief een korte schriftelijke samenvatting van de uitslag aan.
